Betaalbare en kwaliteitsvolle (gezondheids)zorg voor iedereen

Een goede gezondheid. Het is en blijft een favoriete nieuwjaarswens. Een wens die in tijden van verkiezingen ook door alle partijen beleden wordt. Maar die wens dekt een hele lading. Dezelfde mooie woorden kunnen afhankelijk vanuit welk politiek gezichtspunt je het bekijkt een heel ander accent of uitvoering krijgen.

Ook voor de Socialistische Mutualiteiten staat een betaalbare, toegankelijke en kwaliteitsvolle zorg voor iedereen centraal. Dit vereist een sterke, brede en solidaire wettelijke ziekteverzekering die ook op voldoende zekere en duurzame wijze wordt gefinancierd. Het ziekenfonds heeft daarbij een duidelijke visie hoe die te bereiken en welke prioriteiten de volle aandacht verdienen.

Health in all policies: gezond leven makkelijk en haalbaar voor iedereen

De tentakels van welke factoren belangrijk zijn voor een goede gezondheid en het verminderen van de hardnekki­ge gezondheidsongelijkheden reiken zeer ver. Welzijn, ar­moedebestrijding, een goede sociale context, een goede huisvesting en leefomgeving, sociale cohesie, leefmilieu, onderwijs, … zijn van kapitaal belang. Ons ziekenfonds onderstreept het belang van een holistische benadering van de gezondheidszorg, ‘health in all policies’. Dit is niet alleen een opdracht van de volgende minister(s) van volks­gezondheid en welzijn, maar van de voltallige regering(en).

Het streefdoel moet zijn dat iedereen gezond door het leven kan, of hij nu arm, rijk, hooggeschoold of laagge­schoold is. De ambitie van de volgende regeringen moet minstens zijn de gezondheidsongelijkheden te halveren. Een doelstelling die vandaag bijlange na realiteit is en die veronderstelt dat niet alleen ingezet wordt op gezond­heidszorg maar op vele fronten.

Een versterking van de solidaire financie­ring: ook vermogens betalen mee.

Een goede gezondheid wil ook zeggen het recht op een betaalbare, toegankelijke en kwalitatieve gezondheids­zorg. Onze solidaire en wettelijke ziekteverzekering is een van de fundamenten hiervan. Ze zorgt ervoor dat ieder­een – ongeacht inkomen, gezondheid, leeftijd, geslacht, afkomst … – recht heeft op een goede verzekering voor gezondheidsrisico’s. Ze zorgt ervoor dat de financiering ervan solidair gebeurt, de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten, iedereen draagt bij naar draagkracht en vermogen.

De Socialistische Mutualiteiten stonden mee aan de wieg van de uitbouw van deze sociale zekerheid en wettelijke ziekteverzekering in het bijzonder. Het zit in ons DNA ervoor te ijveren dat goede, toegankelijke en betaalbare zorg voor iedereen ook morgen nog realiteit is. Aangepast aan de noden van vandaag en de uitdagingen van morgen.

Maar niet iedereen deelt in de welvaart, heeft werk of goed werk, kan zijn talenten benutten, krijgt de aandacht, het respect, de zorgen waar hij of zij recht op heeft. Er is in deze samenleving nog teveel ongelijkheid, nog teveel onrechtvaardigheid. Vele mensen hebben vandaag inderdaad de indruk dat zij er alleen voor staan. Dat zij alleen de verantwoordelijkheid dragen voor hun leven. Dat een job, werkzekerheid, een degelijk inkomen, een aangename, veilige buurt om in te leven, een goede school voor hun kinderen, uitstekende en betaalbare zorgen als ze ziek zijn, een pensioen waarvan zij in hun oude dag goed kunnen leven… dat dat allemaal hun persoonlijke verantwoordelijkheid is. Natuurlijk moeten wij allemaal ons leven in eigen handen nemen. De Vlamingen willen dat ook. Zij willen niet bij de pakken blijven zitten. Maar mensen kunnen hun leven pas in eigen handen nemen, als daartoe collectief de noodzakelijke voorwaarden worden geschapen.

Steeds minder mensen delen in de welvaart en steeds meer Vlamingen verliezen de controle over hun eigen le­ven. Mensen kunnen hun leven pas in eigen handen nemen

als daartoe collectief de noodzakelijke voorwaarden worden geschapen. Recht op levensvatbare uitkeringen en recht op gezondheid en zorg voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen vormen zo een voorwaarde.

Alles staat of valt uiteraard met een voldoende, stabiele en solidaire financiering van de ziekteverzekering en van de sociale bescherming die ondertussen ook sinds de laatste staatshervorming uitgebouwd wordt door de deelstaten.

Voor de huidige Federale regering is de sociale zekerheid in het algemeen, en de ziekteverzekering in het bijzonder, vooral een uitgavenpost waarop moet worden bespaard, waarbij de besparingen werden versterkt door de taxshift. De achterliggende visie is er een waarbij de sociale uitga­ven beperkt moeten worden, waarbij de sociale zekerheid vooral wordt toegespitst op wie ‘het echt nodig heeft’, het individu een grotere verantwoordelijkheid moet opnemen, de uitkeringsstelsels gaandeweg worden ge­harmoniseerd naar beneden en de private verzekeringen een grotere rol moeten opnemen.

Wij kiezen voor een alternatieve benadering. Investeren in sociale zekerheid is geen weggegooid geld. Het tegendeel is waar: investeren in sociale zekerheid beperkt substanti­eel het armoederisico én houdt samenlevingen menselijk en leefbaar voor iedereen. Een verzekering die op vele vlakken nog beter kan en moet. En waarbij de financiering navenant verbreed en duurzamer wordt.

Voor de Socialistische Mutualiteiten staat een versterking van de solidaire financiering van de sociale zekerheid en de sociale bescherming centraal, met het principe ‘een euro is een euro’ waarbij alle inkomens inclusief vermo­gens moeten worden aangesproken om goede zorg voor iedereen te realiseren.

Solidair investeren in de ziekteverzekering is niet alleen sociaal te verdedigen. De sociale zekerheid en ziektever­zekering creëren ook economische meerwaarde. Een stu­die van het Planbureau toont aan dat 100 euro investeren in de ziekteverzekering, de economie met 145 euro doet toenemen. 100 zorgjobs creëren 22 banen elders.

Zuurstof om te investeren in toegankelij­ke zorg en ondersteuning

Het is essentieel dat de ziekteverzekering een antwoord kan bieden op de vergrijzing, medische innovaties, nieuwe verwachtingen van de bevolking, onvervulde noden …

Dit veronderstelt een realistische groeinorm die de behoeften reflecteert, en extra investeringen voor onver­vulde noden. De laatste jaren slaagde de ziekteverzekering er – gezien de krappe budgettaire context – niet in om aan nieuwe behoeften of onvervulde noden te voldoen.

Gaande van een betere toegankelijkheid voor niet –of onvoldoende terugbetaalde zorgen, het terugdringen van de gezondheidsongelijkheid, het meer toeleggen op pre­ventieve en geïntegreerde zorg, het investeren in voldoen­de en goed omkaderd zorgpersoneel, het opnemen van medische innovatie met een meerwaarde, het inzetten op zorg op afstand, het uitbouwen van een goede chronische zorg, ook voor ouderen … Een inhaalbeweging dringt zich op, ook om het wachtlijstprobleem in Vlaanderen op te vangen. Jongeren met problemen, 14.000 mensen met een handicap, ze staan al jaren op de wachtlijst. Ook zij moeten zorgzekerheid krijgen.

Een euro is een euro. Maar een tarief is ook een tarief. De Socialistische Mutualiteiten gaan voor een ziektever­zekering met vaste tarieven en zonder supplementen. Dit is geen naïef toekomstbeeld, maar perfect mogelijk in een budgetneutraal kader. Met respect voor billijke en rechtvaardige tarieven, en goede arbeidsvoorwaarden voor zorgverleners en –instellingen.

Hervormingen zijn nodig

Meer investeringen. Ja, maar niet onvoorwaardelijk. De ziekteverzekering en haar stakeholders zijn het aan zichzelf verplicht blijvend te hervormen en te moderniseren. Om doelmatigheid na te streven. Waarbij het algemeen belang het winststreven uitschakelt. Waarbij de gezondheid van de patiënt het hokjesdenken overstijgt. Waarbij sociale bewogenheid en visie het kortetermijndenken overstijgt. Waarbij een coherente visie en een geïntegreerde aanpak primeren op politieke bevoegdheidsdiscussies.

Dit veronderstelt de nodige moed. We hebben nood aan een modernisering van de nomenclatuur of in mensentaal, een goede definitie van wat elke prestatie of (para)medi­sche behandeling mag kosten. Wat is een billijk loon voor onze zorgverleners?

We hebben nood aan het versterken van de netwerkge­dachte, waarbij de interdisciplinaire samenwerking van de zorgverstrekkers rond de patiënt primeert boven concur­rentie. Waarbij de juiste zorg, op de juiste plaats door de juiste persoon wordt verstrekt. Een zorg gebaseerd op de behoeften van de bevolking en niet op het aanbod aan ziekenhuizen, zorgverstrekkers, apparatuur …

We hebben nood aan verdere initiatieven om het rati­oneel voorschrijven te bevorderen, overconsumptie of ongepaste zorg te vermijden, geavanceerde apparatuur en specialistische zorg zorgzaam te spreiden, … We moeten verder inzetten op administratieve eenvoud en digitalise­ring maar wel aandacht hebben dat de patiënt, ook deze die niet/weinig met de computer omgaat, steeds goed geïnformeerd en evenwaardig verzorgd blijft.

Inzetten op een menselijke zorg met voldoende zorgpersoneel.

Een solidaire ziekteverzekering met voldoende budget­taire marge zodat alle Belgen toegang hebben tot een kwalitatief hoogstaande en doelmatige ziekteverzekering. Dat is en blijft een belangrijk basisprincipe. Maar het is onvoldoende. We moeten meer dan vroeger terug in­zetten op menselijke zorg. Een zorg die vertrekt vanuit de noden vanuit de patiënt, die dicht bij de patiënt staat, die betrokken is op de patiënt en die oog heeft voor de hele mens en niet louter voor het genezingsproces van de patiënt.

Dit veronderstelt een verdere uitbouw van thuiszorg, buurtzorgen vrijwilligerswerk en betere ondersteuning van mantelzorgers. Dit veronderstelt ook bijvoorbeeld dat de ziekenhuisnetwerken naast het streven naar de meest geavanceerde zorg op de juiste plaats ook inzetten op regionale ziekenhuizen met expertise in chronische zorg en in nazorg. Dit veronderstelt last but not least voldoende zorgpersoneel dat tijd kan vrijmaken voor de mens en voor de mantelzorgers errond.

Mensen die ziek zijn moeten de nodige persoonlijke zorg krijgen. Maar ze moeten ook verzekerd zijn van een vol­doende inkomen als ze niet langer in staat zijn te werken. Ze moeten begeleid en geholpen worden om ander of aangepast werk te hervatten indien mogelijk. Ook hier is nog veel werk aan de winkel, en ook dit veronderstelt een holistische kijk. Wat is beter. Vermijden (waar mogelijk) dat mensen ziek worden door zinvol en werkbaar werk of ach­teraf proberen de schade te vermijden? In het verlengde hiervan moet ook in de gezondheidszorg meer aandacht besteed worden aan het voorkomen van aandoeningen, en het begeleiden van mensen op de juiste manier.

Overlegmodel gericht op samenwerking

De Belgische ziekteverzekering is ingebed in een overleg­model, dat zorgt voor de gedragenheid van beslissingen en een verankering in de praktijk. Dit model dat streeft naar consensus heeft zijn merites bewezen, wat niet wil zeggen dat het immuun mag zijn voor nodige aanpas­singen. Een meer transversale aanpak gestoeld op de behoeften van de patiënt moet de soms corporatistische reflexen overstijgen.

Met de laatste staatshervorming hebben de deelstaten – en dus ook Vlaanderen en Brussel – een pak meer bevoegdheden gekregen. Ook op het terrein van de ge­zondheidszorg. Hoewel deze staatshervorming ingevoerd werd onder het mom van “beter bestuur” is het nu reeds duidelijk dat ze leidt tot meer administratie en uitvoe­ringskosten, discussies en versnipperde bevoegdheden. Een goede samenwerking en afstemming tussen de fede­rale overheid en de deelstaten en tussen de deelstaten onderling is meer dan ooit nodig.

Onze principes

Voor ons ziekenfonds is het essentieel dat volgende basisprincipes op alle bevoegdheidsniveaus centraal staan:

1. Een solidaire zorg en ondersteuning. Een solidaire en voldoende financiering waarbij ie­dereen bijdraagt naar draagkracht en vermogen.
2. Gezond leven is voor iedereen haalbaar en makkelijk. We kijken naar de mens, niet enkel naar de patiënt. We zetten sterk in op het weg­werken van gezondheidsongelijkheden, geven aandacht aan preventie en aan het geestelijk welzijn van iedereen.
3. De zorg is toegankelijk voor iedereen, zonder financiële drempels. Een goede en toegankelijke zorg en ondersteuning voor iedereen, ongeacht leeftijd, geslacht, inkomen, gezondheid … Een zorg en ondersteuning die stoelt op algemeen belang en de behoeften van de bevolking, en waarbij winststreven verbannen wordt. We bouwen de patiëntenfactuur af, investeren in onvervulde noden en nieuwe behoeften.
4. Zorgverstrekkers worden billijk vergoed volgens een gemengd systeem dat kwaliteit en interdis­ciplinaire samenwerking stimuleert
5. De patiënt is meer dan zijn ziekte. De zorg is menselijk en nabij voor iedereen. Hiervoor is voldoende zorgpersoneel onontbeerlijk die écht tijd kan vrijmaken voor de patiënt evenals een goede samenwerking tussen alle betrokken zorgverleners. Mantelzorgers worden hierbij als partners in de zorg voor de patiënt beschouwd en kunnen rekenen op ondersteuning van het zorgpersoneel.
6. Samen beslissen is de norm. Patiënten weten het best welke behandelingen het best kunnen aansluiten op hun wensen en hun persoonlijke situatie. Dit vereist een inspanning van de arts om de patiënt goed te informeren over alle mogelijkheden, zodat hij zich een beeld kan vormen van alle voor- en nadelen van behande­lingen. over de mogelijke behandelingskeuzes op begrijpelijke wijze te informeren.
7. De zorg is doelmatig en gebaseerd op wat kwalitatief nodig is. De gezondheids­zorg primeert bovenop winstbelang of bevoegdheidsconflicten.
8. Ziek zijn mag niet arm maken, en mag niemand op een zijspoor zetten. We investeren in mens­waardige uitkeringen en in een begeleiding op terugkeer naar de arbeidsmarkt.
9. Zorg wordt wanneer nodig interdisciplinair be­slist, met inbreng van de expertise van elkeen.

Bekijk hier de lange versie, en hier de korte versie.