Ereloonsupplementen voor CT- en MRI-scans gehalveerd
Analyse Solidaris toont impact van gedeeltelijke supplementenverbod
Dankzij het vorig jaar ingevoerde supplementenverbod voor CT-scans en MRI-scans betalen patiënten duidelijk minder ereloonsupplementen. “We zijn blij met de daling. Aan de andere kant betreuren we dat sommige ziekenhuizen de nieuwe regels proberen te compenseren door vaker andere en hogere supplementen te vragen. We zullen met die ziekenhuizen in overleg gaan om deze vaststellingen in detail te bespreken”, besluit algemeen secretaris Paul Callewaert.
Sinds 4 december 2023 gelden er strengere regels voor ereloonsupplementen voor CT- en MRI-scans. De nieuwe regels kwamen er omdat ziekenhuizen voor deze zogenaamde zware medische beeldvorming bijna systematisch ereloonsupplementen vroegen. Dat ondergroef de toegankelijkheid.
We hebben de facturen van Solidaris-leden geanalyseerd om na te gaan of ziekenhuizen en radiologen de nieuwe regels respecteren. Bovendien evalueerden we de impact op de betaalbaarheid voor de patiënt.
Als basis voor de analyse namen we de facturen die onze leden kregen voor medische beeldvorming. We vergeleken de periode van december 2023 tot april 2024 met de periode van december 2022 tot april 2023. Dat zijn de eerste vijf maanden sinds het gedeeltelijke supplementenverbod van kracht werd.
Daling ereloonsupplementen
Dankzij het vorig jaar ingevoerde supplementenverbod voor CT-scans en MRI-scans betalen patiënten duidelijk minder en veel minder vaak ereloonsupplementen. Zo zien we bij onze leden het aantal aangerekende supplementen voor zware medische beeldvorming dalen met 69,4%.
Tijdens de eerste vijf maanden sinds de maatregel van kracht werd, hebben onze leden ongeveer 1,2 miljoen euro minder betaald voor ereloonsupplementen bij CT-scans en MRI-scans. Dat is jaar op jaar een daling met 53,3%.
Op basis van deze resultaten en de marktaandelen van Solidaris berekenden we dat voor de hele bevolking het gedeeltelijke supplementenverbod op jaarbasis de factuur voor ereloonsupplementen CT-scans en MRI-scans met 11 miljoen euro zou laten dalen.
Verschuivingen bij radiologen
Toch stellen we vast dat sinds de invoering van de strengere supplementenregeling, bepaalde ziekenhuizen en artsen de daling proberen te compenseren. Ze doen dat door:
- meer supplementen te vragen voor andere medische beeldvorming zoals een klassieke röntgenfoto of een echografie.
- Van 8 tot 18:00u de regels van het supplementenverbod te respecteren, maar daarbuiten als aan de voorwaarden is voldaan juist een hoger supplement dan voordien aan te rekenen.
Voor onze leden gaat het over de eerste vijf maanden om een compensatiebedrag van 354 541 euro over de eerste vijf maanden. Voor een heel jaar en voor de hele bevolking zou dat volgens onze schatting neerkomen op 3,6 miljoen euro
TABEL 1
Evolutie van de globale inkomensbronnen medische beeldvorming
[Bij Solidaris-leden in België; dec 2022 – april 23 vergeleken met dec 23 – april 24]
| Omschrijving | 2022-2023 | 2023-2024 | Evolutie |
| Zware medische beeldvorming (ZMB) | |||
| Aantal prestaties ZMB | 507 274 | 517 929 | +2,1% |
| Aantal prestaties met ZMB met supplementen | 91 440 | 27 973 | -69,4% |
| Bedrag voor honoraria ZMB | € 68 567 474 | € 74 287 424 | +8,2 % |
| Bedrag supplementen ZMB | € 2 201 981 | € 1 028 597 | -53,3% |
| Andere prestaties Radiologie (Rx) | |||
| Aantal andere prestaties | 2 640 126 | 2 699 110 | +2,2% |
| Aantal supplementen op andere prestaties RX | 210 809 | 242 226 | -17,7% |
| Bedrag honoraria andere Rx | € 84 807 163 | € 90 633 745 | +6,9% |
| Bedrag supplementen andere Rx | € 1 868 698 | € 2 223 239 | +19,0% |
| Totaal prestaties Radiologie (Rx) en ZMB | |||
| Aantal prestaties | 3.147.400 | 3.217.039 | +2,2% |
| Aantal supplementen | 385.687 | 270.199 | -29,9% |
| Bedrag honoraria | € 153.374.637 | € 164.921.169 | +7,5% |
| Bedrag supplementen | € 4.070.678 | € 3.251.836 | -20,1% |
Als we de daling en de verschuivingen bij elkaar optellen, zien we nog altijd een positieve impact van de nieuwe regels. Radiologen en ziekenhuizen rekenen minder vaak ereloonsupplementen aan.
Voor alle vormen van medische beeldvorming samen zien we bij onze leden 30% minder gevallen waarbij supplementen worden aangerekend. Ze besparen zo in vijf maanden 818 843 euro of 20% op de supplementen van alle radiologie samen. Als we dat extrapoleren voor heel België en over de termijn van 12 maanden, dan schatten we dat dit de supplementen voor medische beeldvorming met 7,4 miljoen per jaar zou laten dalen.
Zegt Paul Callewaert, algemeen secretaris van Solidaris: “De eindbalans is dus positief, want we zien een aanzienlijke daling van de supplementen. Voor dringende en noodzakelijke medische beeldvorming blijft zo de financiële toegankelijkheid gegarandeerd. Daar zijn we als belangenbehartiger voor de patiënt blij mee.”
Regionale en provinciale verschillen
De supplementen zware medische beeldvorming zijn vooral een Vlaams fenomeen. Ondanks een stijging van het aantal ereloonsupplementen voor CT- en MRI-scans over de taalgrens, blijft Vlaanderen verantwoordelijk voor 84,6% van de ereloonsupplementen. Voor het supplementenverbod was dat 85,5%. De leden in het Brussels Gewest nemen 12,2% voor hun rekening terwijl dat voorheen 13,9% was. Het Waals Gewest ziet zijn aandeel stijgen van 0.6% naar 3,2%.
TABEL 2
Aantallen ereloonsupplementen CT- en MRI-scans per gewest
[Aangerekend aan Solidaris-leden, 22-23 vergeleken met 23-24]
| Omschrijving | 2022-2023 | 2023-2024 | Evolutie |
| Vlaanderen | 78 168 | 23 688 | -69,7% |
| Brussel | 12 711 | 3 400 | -73,3% |
| Waals Gewest | 561 | 885 | +57,8% |
In alle provincies heeft de nieuwe supplementenregeling een positieve impact op het aantal aangerekende supplementen voor CT-scans en MRI’s.
Houden we rekening met de compensatiemechanismen, dan zien we verschillen per provincie. Zo stijgen in de meeste provincies wel de supplementen voor andere radiologieprestaties dan CT- en MRI-scans. Uitzondering is West-Vlaanderen waar ze 40% dalen.
De mate waarin de gevraagde supplementenbedragen stijgen, verschilt ook naargelang de provincie. Hier springt West-Vlaanderen negatief in het oog, al is dat vooral te wijten aan 1 ziekenhuis. Verder maken Oost-Vlaamse ziekenhuizen het meeste gebruik van dit mechanisme.
Volgzame en hardleerse ziekenhuizen
Tussen individuele ziekenhuizen is er een grote variatie. Aan de ene kant staan de modelleerlingen die al voor de nieuwe regeling nagenoeg zonder supplementen werkten. Een tweede categorie zijn de volgers die hun omgang met supplementen aanpasten, wat naar de geest van de regeling een daling aan supplementen meebrengt. Daartegenover staan problematische ziekenhuizen die de supplementendaling gedeeltelijk of (zelfs meer dan) helemaal compenseren.
Heel wat ziekenhuizen tonen dat het zonder of met veel minder supplementen kan. Voorbeelden zijn de universitaire ziekenhuizen in Gent en Leuven, maar ook het Jan-Palfijnziekenhuis in Gent of het Mariaziekenhuis van Overpelt. In deze ziekenhuizen rekenden de radiologen net als vorig jaar nauwelijks ereloonsupplementen aan.
Andere ziekenhuizen compenseren het gedeeltelijke supplementenverbod. In veel gevallen stijgt de globale factuur voor medische beeldvorming bij die groep. Bijvoorbeeld AZ Klina in Brasschaat vraagt niet langer supplementen voor CT-scans en NMRI’s, maar rekent nu wel supplementen op de forfaits en op andere beeldvorming zoals röntgen en echografieën.
Bij het AZ delta in Roeselare daalt het aantal scans met ereloonsupplement met 64 %, maar tegelijk zien we het globaal aangerekende bedrag aan supplementen jaar op jaar met 45% stijgen.
Bij het AZ Sint Lucas in Gent zien we een zelfs een vertienvoudiging van het bedrag aan supplementen voor beeldvormingsonderzoeken zoals röntgen en echo’s, bovendien stijgt ook het aangerekende bedrag aan ereloonsupplementen voor CT- en MRI-scans. Het resultaat is bijna een verdubbeling van het aangerekende supplementenbedrag in de radiologie.
Het AZ Vesalius in Tongeren laat een substantiële daling van de supplementen zware medische beeldvorming zien, maar noteert tegelijk wel een exponentiële stijging van het supplementenbedrag. Het ziekenhuis vraagt dus minder vaak supplementen, maar als het er vraagt, vraagt het hogere supplementen.
Conclusies & aanbevelingen
Uit onze analyse komt duidelijk naar voren dat een aanzienlijk deel van de ziekenhuizen weinig of geen supplementen vraagt. Zij tonen aan dat het vragen van supplementen niet nodig is en zijn de referentie op het vlak van toegankelijke gezondheidszorg.
We stellen voorts vast dat het gedeeltelijke supplementenverbod op CT- en MRI-scans wel degelijk impact heeft op de patiëntenfactuur. Onze leden betalen duidelijk minder supplementen. De kwalijke trend van systematisch supplementen voor scans te vragen, is daarmee doorbroken.
Minder positief is de vaststelling dat een aantal ziekenhuizen compensatiegedrag vertoont. Zij vragen vaker supplementen op andere prestaties en hogere supplementen in de gevallen dat supplementen voor een scan wel nog mogelijk zijn.
Het bilan van de nieuwe regeling is positief, maar wat doen we met de ziekenhuizen die het inkomstenverlies compenseren door hogere en andere supplementen?
- We zullen de ziekenhuizen waar we compensatiegedrag vaststellen, confronteren met de resultaten.
- In de gemeentebesturen die ziekenhuizen (mede-)beheren, vragen we extra aandacht voor deze problematiek.
- We zullen patiënten er op blijven wijzen dat supplementen voor scans buiten de kantooruren niet de norm zijn. Zolang ze zelf de voorgestelde data van het ziekenhuis niet wensen te vervroegen of wijzigen, mogen ze niet.
Zoals we in een intermutualistische brief eerder dit voorjaar al aankondigden, blijven we erop toezien dat ziekenhuizen zich hier aan de regels houden. Bovendien blijven we de patiënten informeren hoe ze het best supplementen kunnen vermijden. - We vragen de volgende regering om de lopende hervormingen in de financiering van de ziekenhuizen en de hervorming van de nomenclatuur voort te zetten, in de wetenschap dat het noodzakelijk is om in voldoende investeringen voor de gezondheidszorg te blijven voorzien.
- Ten slotte toont onze analyse aan dat een globale aanpak van supplementen nodig blijft om te vermijden dat een selectieve beperking van supplementen leidt tot hogere supplementen elders.
Paul Callewaert: “Meer supplementen op gewone medische beeldvorming vragen of hogere supplementen aanrekenen om een regeling ter bescherming van de patiënt te omzeilen, dat zijn praktijken die we een halt willen toeroepen. Ziekenhuizen en radiologen die dat doen, nemen beter een voorbeeld aan collega’s die tonen dat het ook zonder supplementen kan. Op die manier blijft de toegankelijkheid tot zware medische beeldvorming voor iedereen gegarandeerd. Wij willen hierover het overleg hierover met individuele ziekenhuizen aangaan. We verscherpen onze analyses en blijven dit van nabij opvolgen.”
Lees de volledige analyse inclusief de bijlagen in dit pdf-bestand
Perscontact
Katrien De Weirdt | Woordvoerster Solidaris
Roeland Byl | Stafmedewerker Pers
T 02 515 05 12 | G 0470 27 58 79 | E pers@solidaris.be
Bijlagen
- Bijlage 1: Achtergrond en methodologie
- Bijlage 2: Globale inkomstenbronnen medische beeldvorming
- Bijlage 3: Globale financiële impact 2023-2024 per provincie en per ziekenhuis
- Bijlage 4: Aantallen en gemiddelde supplementen per type beeldvorming